Ciechanów

               CIECHANÓW

Zamek w Ciechanowie został zbudowany w pierwszej połowie XV wieku z inicjatywy księcia mazowieckiego Janusza I Starszego.

 Pierwsze zachowane o nim wzmianki pochodzą z 1429 i dotyczą rachunków budowlanych, przygotowanych dla księcia przez jego architekta, mistrza o imieniu Niklos. Niespełna pół wieku potem warownia uległa poważnym uszkodzeniom, będącym wynikiem pożaru, który w roku 1467 (1473) strawił całe miasto.

Założenie obronne zbudowane zostało na bagnach, na prawym brzegu rzeki Łydyni. Aby zamek zachował stabilność na tak niepewnym gruncie, w bagnistym podłożu zatopiono masę żwiru, cegieł i setki dębowych pni i dopiero wówczas rozpoczęto budowę.

Masywna, ceglana twierdza ma kształt regularnego czworoboku (o bokach 48 x57 metrów) z dwiema potężnymi wieżami od strony rzeki: zachodnią, zwaną arsenałem oraz wschodnią, zwana więzienną. Usytuowane w południowych narożach zamku wieże osłaniały podejście do bramy.

Pierwotnie miały tę samą wysokość co mury obwodowe, zaś dostęp do nich prowadził prosto z chodników dla straży, biegnących po wewnętrznej stronie muru.

W północnej części dziedzińca stał pałac książęcy. Był to budynek o dwu kondygnacjach, z czterema pomieszczeniami na każdym poziomie. Jego przyziemia zajmowały m.in. kuchnia i spiżarnia, natomiast na piętrze mieściły się sale mieszkalne oraz reprezentacyjne komnaty.

Podczas XV-wiecznej odbudowy podwyższono mury i wieże oraz dostawiono jedno piętro pałacu, na którym umieszczono sypialnie i kaplicę św. Stanisława.

Funkcje gospodarcze przejęły drewniane budynki, rozlokowane wzdłuż wschodniej i południowej kurtyny. Aby uchronić zamek przed podmyciem przez podnoszące się wody gruntowe, o półtora metra podwyższono poziom dziedzińca - jak głosi miejscowa legenda w tym celu trzeba było nawieźć ponad 2000 wozów z gliną. 

Najpoważniejszych przeobrażeń budowla doświadczyła jednak w wieku XVI. Zlikwidowano wtedy starą bramę od południa, przebito zaś nową - w południowej części kurtyny zachodniej. Wjazd na dziedziniec uzupełniono o przedbramie w formie małego ryzalitu, w którym znajdował się mechanizm do opuszczania zwodzonego mostu, a na piętrze - pokoik dla odźwiernego.

Po raz kolejny nadbudowano wieże i przystosowano je do broni palnej. W południowej części dziedzińca dostawiono ciąg murowanych budynków; podwyższono też górną kondygnację pałacu, który teraz uzyskał renesansowy wystrój.

Dziś zamek ciechanowski to tylko mury obronne i wieże - z budynków mieszkalnych i gospodarczych pozostały jedynie fundamenty oraz piwnice.

Warto zwrócić uwagę na umieszczone nad bramą trzy metalowe herby związane z historią ciechanowskiej twierdzy: postać będącego patronem miasta św. Piotra, wyobrażenie orła - symbolu Mazowsza, oraz wąż - herb rodowy Bony. 

Odwiedziliśmy we wrześniu 2017r.

Gostynin

                                                       GOSTYNIN 

Z badań archeologicznych wynika, że już między VI a VIII wiekiem na lewym brzegu Skrwy funkcjonował obronny gród wraz z podgrodziem. Znajdował się on na handlowym szlaku łączącym Kujawy i Mazowsze z Rusią. Przebiegały tędy również szlaki bursztynowy oraz solny.

W czasie rozbicia dzielnicowego osada znajdowała się na pograniczu Kujaw i Mazowsza. Ówczesny gród budowany był na wzniesieniu między Jeziorem Kocioł a Jeziorem Czarnym. Na sąsiednim wzgórzu rozwijało się podgrodzie. Tam także pobudowany został kościół Świętego Jakuba.

W połowie XII wieku Konrad I Mazowiecki podjął decyzję o rozbudowie grodu.

W 1329 roku Gostynin stał się kasztelanią, a pierwszym kasztelanem został Paweł, wymieniony w dokumencie z 1345 roku.

 W 1352 roku Siemowit III jako pierwszy użył tytułu księcia gostynińskiego. Prawdopodobnie to właśnie jemu Gostynin zawdzięcza początek budowy zamku na usypanym specjalnie w tym celu wzgórzu.

 Początkowo była to jedynie wieża pełniąca funkcje obronno-mieszkalne. W czasach Siemowita III na prawym brzegu Skrwy istniała nowa, nieźle prosperująca osada.

W 1382 roku Siemowit IV nadał Gostyninowi prawa miejskie na prawie chełmińskim. Życie koncentrowało się w tym czasie wokół rynku nowej osady. A gdy nieopodal stanął kościół Świętego Marcina, do którego przeniesiona została parafia, gród nad Jeziorem Czarnym stracił na swoim znaczeniu.

 Siemowit IV rozbudował gostyniński zamek, który stał się jego ulubioną rezydencją. Na przełomie XIV i XV wieku rozpoczęła się rozbudowa zamku.

 Dziedziniec otoczony został czworobocznym murem o wymiarach 27 na 38 metrów.
W północno-wschodnim narożniku stanęła murowana wieża. Pozostała część dziedzińca była drewniana. Na północ od zamku znajdował się otoczony drewniano-ziemnym wałem przygródek będący gospodarczym zapleczem zamku.

Zamek w Gostyninie przebudowywany był wielokrotnie. Zmieniał się nie tylko jego wygląd, ale i przeznaczenie. W 1439 roku księżna Małgorzata ufundowała dla zamku drewnianą kaplicę.

W czasie panowania Zygmunta I Starego starostą gostynińskim był  Krzysztof Szydłowiecki. Doprowadził on do rozbudowy zamku, który liczył aż 36 komnat. Przy zwodzonym moście zbudowana została zbrojownia, w której przechowywano broń służącą do obrony przed najeźdźcami.

Gostynin zaczął chylić się ku upadkowi podczas II wojny północnej. Miasto zostało poważnie zniszczone, podobny los spotkał również zamek. Do kolejnych zniszczeń doszło w 1772 roku, gdy konfederaci barscy bronili się przed wojskami rosyjskimi.

W 1809 roku wybuchł w Gostyninie wielki pożar, po którym miasto zaczęło chylić się ku upadkowi.

W 1824 roku ruiny zamku, z którego pozostała jedynie wieża i część murów, przekazane zostały gminie, która miała odbudować zamek jako kościół ewangelicki. Prowadzone pod nadzorem Hilarego Szpilowskiego prace trwały sześć lat. Po drugiej wojnie światowej na zamku powstał kościół rzymskokatolicki, który funkcjonował tam do 1978 roku. Po remoncie zamek pełni funkcje hotelowo-konferencyjne.

Odwiedziliśmy we wrześniu 2017r.